Dnia 6 maja 2021 r. mija 69 lat od śmierci Marii Montessori. Montessori miała jeszcze plany przeszkolenia nauczycieli w Ghanie . Niestety, nie pojechała do Afryki… Zmarła nagle, w swoim domu nad morzem w Noordvijk w Holandii.

Świat się zamienia niezwykle dynamicznie, nie zawsze są to zmiany konstruktywne…. Stąd idea budowania pokoju na świecie i pomiędzy ludźmi jest nadal aktualna! Cieszy fakt, że w naszym kraju jest coraz więcej osób propagujących w teorii i praktyce pedagogikę M. Montessori. Zachęcajmy zatem wszystkich - dzieci i dorosłych, aby prośba M. Montessori wyryta na Jej nagrobku motywowała do życia w miłości, szacunku i pokoju! „Proszę Was, kochane dzieci, które wszystko potraficie, abyście razem ze mną budowały pokój na świecie i pomiędzy ludźmi”. 

Powyższe słowa pisałam rok temu z okazji 68. rocznicy śmierci twórczyni Casa dei Bambini. Są nadal aktualne, ale…. rzeczywiście, świat się zmienia, i to w kierunku nieoczekiwanym. Z górą rok temu nikt by nie pomyślał, że doświadczymy tak złożonej sytuacji, że zajdą w świecie zewnętrznym i w nas samych takie zmiany! Tych zmian doświadczamy każdego dnia… W ostatnim roku mówiło się i pisało o epidemii, śmierci, chorobie, trudnościach, barierach, utraconych szansach, nawet utracie sensu życia… Jako antidotum podejmowane były rozmowy i działania na rzecz zdrowia psychofizycznego, bezpieczeństwa, dyskutowano o możliwościach optymalnego wykorzystania czasu spędzanego w domu. W życiu codziennym i społecznym sporo miejsca poświęcało się i nadal poświęca rozwojowi osobistemu, samokształceniu Promuje się takie wartości jak altruizm, rodzina, mądrość, wiedza, zaradność i wiele innych. Cieszy fakt, że preferowane są także takie wartości jak radość życia i miłość. Powoli, na szczęście, sytuacja epidemiczna poprawia się, otwierają placówki oświatowe, centra handlowe. Nie można nadal organizować „twarzą w twarz” kursów, szkoleń seminariów i konferencji, w tym naszych, montessoriańskich. Ale, miejmy nadzieję, że wkrótce to się zmieni…. Zatem, ku refleksji: Maria Montessori o przyswajaniu kultury: „…Odwróceniu ulegają problemy z nauczaniem: problemem któremu musi sprostać nauczyciel, przestaje być wykładanie wiedzy w ustalonych granicach; nowym zadaniem nauczyciela staje się „umiejętne wstrzymywanie” i „kierowanie”, jak w przypadku tresera nieokiełznanych, młodych koni. Niezbędne są lejce, którymi można wstrzymywać i kierować, bat służący do poganiania staje się zbędny. Zmienił się również sposób przekazywania kultury. Technika nauczania w zwykłych szkołach polegała na powolnym, sukcesywnym postępie dokonującym się między domniemanymi, sklasyfikowanymi wcześniej trudnościami. Natomiast dzieci, którym pozostawiono swobodę w otoczeniu, ujawniły oryginalne techniki, których nawet nie mogliśmy się spodziewać (s. 51)...Uczeń może osiągać zadziwiające rezultaty, tylko jeśli nauczyciel zastosuje technikę naukową „interwencji pośredniej” w celu wsparcia naturalnego rozwoju dziecka…. ; dziecko uczy się z własnej inicjatywy, przyswajając sobie kulturę z otoczenia, nie od nauczyciela. Następuje to między innymi przez uaktywnienie sił podświadomości…., która uzyskuje swobodę przyswajania i wyrazu zgodnie z naturalnym sposobem funkcjonowania chłonnego umysłu. Można by stwierdzić, że nauczyciel jest częścią otoczenia i rzeczywiście bierze udział w procesie, wspierając naturalne funkcje. Niemniej należy uznać fakt, że dziecko nie może uczyć się w taki sposób, jak przyjęło się uważać, czyli dzięki pracy nauczyciela polegającej na wyjaśnieniu zagadnień; nawet jeśli byłby to najznamienitszy nauczyciel na świecie. Dziecko, także ucząc się, podąża za wewnętrznymi prawami umysłowego kształtowania się. Dochodzi tu do bezpośredniej wymiany między otoczeniem a dzieckiem, natomiast nauczyciel, usiłując wywołać zainteresowanie i inicjując działania, jest przede wszystkim „łącznikiem”( s. 52). Maria Montessori , O kształtowaniu się człowieka, Przekład Luiza Krolczuk- Wyganowska , Red. naukowa Sylwia Camarda, WN PWN, Warszawa 2019 , s. 51 -52.