Wpisany przez Małgorzata Miksza
Wykład zaprezentowany w dniu 30 września 2008 r. na Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt: Pedagogika Montessori w Polsce i na świecie, Kraków, 29 – 30 września 2008 r.
- Wartości pedagogiki Marii Montessori – krótka prezentacja i uzasadnienie
Pedagogika Marii Montessori ( 1870 – 1952 ) zaliczana jest w świecie do nurtu „pedagogiki wychodzącej od dziecka”, pedagogiki alternatywnej. Jest oryginalną koncepcją edukacji dziecka w przedszkolu i szkole. Placówki prowadzone zgodnie z założeniami pedagogiki M. Montessori mają wysokie uznanie wśród rodziców i władz szkolnych.
Pomóż mi samemu to zrobić” – jest swoistą syntezą przesłania pedagogicznego M. Montessori. Koncepcja wychowania Montessori jest aktualna w dzisiejszych czasach. Odkrycie zjawiska „polaryzacji uwagi”, czyli słynne „odkrycie dziecka” wCasa dei Bambini (Domu dziecięcym) w San Lorenzo w Rzymie w roku 1907 stało się symbolicznym początkiem w dziejach myśli pedagogicznej widzenia dziecka jako podmiotu , który tworzy swoją własną, niepowtarzalną osobowość.
Montessori pragnęła poprzez swą działalność praktyczną i teoretyczną wykazać, że wychowanie należy rozumieć nie jako urabianie, kształtowanie osobowości dziecka , ale jako wspieranie indywidualnego i społecznego rozwoju człowieka w rozsądnie realizowanej wolności, z miłością i w duchu pokoju. Jest to, o czym mówi się we współczesnej pedagogice wczesnoszkolnej , kroczenie z dzieckiem w jego rozwoju.
Istotnymi i nieprzemijającymi wartościami pedagogiki M. Montessori jest:
*Humanistyczny i personalistyczny wymiar teorii i praktyki
pedagogicznej
*Wychowanie dla pokoju
*Podmiotowość w wychowaniu:
„Dziecko – budowniczym własnej osoby i osobowości”
*Szacunek dla rozwijającej się osobowości( „tajemnica dziecka”,
„centrum i peryferie”)
*Troska o indywidualny i społeczny rozwój dziecka zgodny z „wrażliwymi
fazami” w grupach wymieszanych wiekowo
*Miłość do ludzi i świata, samodzielność , odpowiedzialność jako
wyznaczniki rozwoju dziecka; osiągnięcie „normalizacji” jako ccl
rozwoju i wychowania
*Polaryzacja uwagi” umożliwiająca rozwój , prowadząca do normalizacji
*Wychowawczy i edukacyjny sens „przygotowanego otoczenia” przedszkola
i szkoły dostosowanego do faz rozwojowych dziecka
* Pomysłowe, oryginalne , kształcące pomoce rozwojowe
(„klucze do świata”) wprowadzające dziecko do „supernatury”
*Osoba dorosła -rodzic, nauczyciel :
„ogarnia swym ciepłem, ale nie spala, pomaga, lecz nie wyręcza”
*Pomóż mi samemu to zrobić” -egzemplifikacja dialogu pedagogicznego
*Pedagogika otwarta na dzieci o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych
(możliwości integracji)
*Przedszkole i szkoła przyjazna dziecku(„Cieszę się już na jutro !”)
Akcent na tworzenie samego siebie jest tu kwestią centralną.M. Montessori opracowała przy tym środek, metodę, pokazującą, jak to osiągnąć. Jest to specyficzna koncepcja tzw. „przygotowanego otoczenia”.W otoczeniu tym dziecko ma możliwość pełnego i optymalnego rozwoju. Pomoce rozwojowe Montessori, z uwagi na nieocenione walory edukacyjne, nazywane „kluczami do świata”, „zmaterializowaną abstrakcją”, pomagają dziecku optymalnie się rozwinąć w rożnych sferach: fizycznej, intelektualnej, społeczno – moralnej, emocjonalnej. Nieodzowne miejsce ma tu postać nauczyciela, który pełniąc rolę przewodnika i pomocnika, umożliwia dziecku osiągniecie celu wychowania, czyli „normalizacji”.
Koncepcja rozwoju dziecka, proponowana przez Montessori zbieżna jest ze współczesnymi teoriami psychologii rozwojowej. Wiele wątków widzenia rozwoju dziecka przez Montessori odnaleźć można w filozofii, psychologii i pedagogice konstruktywistycznej.
Oparcie edukacji dziecka na jego potrzebach, indywidualnych możliwościach rozwojowych, zainteresowaniach a przede wszystkim podmiotowości wskazuje na ogromne walory edukacji w tym systemie. Dziecko, znajdując się w określonych przez M. Montessori „fazach wrażliwości”, szczególnie w przedszkolu , gdy jest na etapie myślenia przedoperacyjnego , odnajduje w „przygotowanym otoczeniu” konieczne dla swego rozwoju impulsy (pomoce rozwojowe). Wówczas, samodzielnie lub we współpracy z innymi dziećmi i przy wsparciu nauczyciela dokonuje się rozwój osobowości dziecka w rożnych sferach; ruchowej, umysłowej, społecznej, emocjonalnej, moralnej. „Polaryzacja uwagi” umożliwia rozwój i prowadzi ku „normalizacji”.Aktywność i samodzielność dziecka są tu podstawowymi warunkami rozwoju.
Walorem tej pedagogiki jest również wychowanie społeczne. Grupa dzieci o zróżnicowanym wieku przypomina naturalna grupę w rodzinie. Dzieci starsze są wzorcem zachowań dla młodszych. W sposób autentyczny i naturalny nawiązują się relacje społeczne, sytuacje wyzwalają współdziałanie i współpracę.
Interesująca jest również koncepcja nauczyciela, nawiązującego z dzieckiem dialog pedagogiczny, organizującego środowisko edukacyjne zgodnie z kryteriami psychologii rozwojowej i konkretnej metodyki pracy. Jest to nauczyciel, który potrafi dostosować zabiegi wychowawcze i edukacyjne do konkretnego dziecka ale i do grupy kilkurocznikowej. Jest to również nauczyciel chętnie współpracujący z rodzicami na rzecz wszechstronnego rozwoju dziecka oraz społecznik angażujący się w życie środowiska lokalnego.
Istotnym walorem pedagogiki M. Montessori jest możliwość integracji dzieci zdrowych z niepełnosprawnymi. Placówek wykorzystujących w całości lub w elementach pedagogikę leczniczą Montessori jest coraz więcej, również w naszym kraju(przykład Krakowa, Poznania, Katowic).
W Polsce od końca lat 80- tych teoria i praktyka w systemie pedagogicznym M. Montessori zaczęła osadzać się na mapie edukacji alternatywnej. Tematyka pedagogiki M. Montessori obecna jest na wykładach akademickich z zakresu pedagogiki ogólnej, współczesnych kierunków pedagogicznych, metodyce nauczania . Coraz więcej ukazuje się prac zwartych i artykułów w czasopismach naukowych i popularnonaukowych poświęconych pedagogice M. Montessori (por. Wybór bibliografii. Biblioteczka,www.montessori-centrum.pl).
Powstają prace magisterskie i doktorskie(m.in. Ewy Łatacz z UŁ ,Recepcja teorii pedagogicznej Marii Montessori w Polsce do roku 1939,Wyd. UŁ, Łódź 1996 , Doroty Zdybel z UMCS w Lublinie, Szkoła Montessori jako kontekst rozwoju kompetencji komunikacyjnej uczniów 7-8 letnich, Lublin 1999, Beaty Bednarczuk z UMCS M w Lublinie: Modele edukacji wczesnoszkolnej a efekty kształcenia, Lublin 2000, Barbary Surmy z Ignatianum w Krakowie , Podstawy teoretyczne i twórcze inspiracje w praktyce w systemie pedagogicznym M. Montessori w placówkach wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej w Polsce i we Włoszech, Kraków 2007 ) .
Kształcenie nauczycieli do pracy montessoriańskiej prowadzi oprócz PSM kilka innych instytucji w Polsce, m.in. Uniwersytet Marii Skłodowskiej Curie w Lublinie, Akademia Pedagogiczna i Ignatianium w Krakowie, , Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin w Warszawie, Fundacja im. św. Jadwigi w Morawie k/Strzegomia, Zespół Szkół Specjalnych w Poznaniu, Przedszkole Integracyjne w Krakowie.
W wielu miejscowościach Polski funkcjonuje już około trzydziestu przedszkoli lub oddziałów przedszkolnych, Klubów Przedszkolaka Montessori .Istnieją również placówki integracyjne oraz kilka szkół lub klas szkolnych w szkołach podstawowych, w tym specjalnych. Są to placówki innowacyjne, alternatywne, często pracujące na programach autorskich opracowanych w oparciu o pedagogikę M. Montessori. Niektórym z nich patronuje Polskie Stowarzyszenie Montessori( lista znajduje się na www.montessori-centrum.pl).
2. Rola Polskiego Stowarzyszenia Montessori w propagowaniu pedagogiki
M. Montessori
Polskie Stowarzyszenie Montessori powołane zostało w roku 1994
(rejestracja 20 kwietnia 1994).
Głównymi celami statutowymi Polskiego Stowarzyszenia Montessori jest:
-kultywowanie i rozwój pracy pedagogicznej zgodnej z teorią pedagogiczną M. Montessori
-pogłębianie wśród członków Stowarzyszenia znajomości antropologii pedagogicznej i teorii
M. Montessori
-kształcenie i doskonalenie nauczycieli i wychowawców montessoriańskich
-upowszechnianie idei M. Montessori wśród wszystkich zainteresowanych
-inicjowanie i wspieranie organizacji szkół i placówek montessoriańskich
Dla osiągnięcia swych celów Stowarzyszenie podejmuje głównie następujące działania:
organizuje kursy, zjazdy, odczyty, sympozja, wykłady, prowadzi poradnictwo w zakresie teorii i praktyki pedagogicznej M. Montessori, prowadzi działalność informacyjno – publicystyczną i wydawniczą(Biuletyn), patronuje placówkom Montessori, współpracuje z wieloma innymi stowarzyszeniami, placówkami, instytucjami w kraju i za granicą (por. Statut,www.montessori-centrum.pl)
Najszerszym kręgiem działalności Stowarzyszenia w odniesieniu do popularyzacji idei pedagogicznej M. Montessori są organizowane od roku 1995 przez PSM kursy doskonalące , przygotowujące do pracy w systemie Montessori, zjazdy tematyczne i konferencje z udziałem specjalistów z Polski i za granicy. Ważne jest wydawanie Biuletynu zawierającego tłumaczenia tekstów poświęconych pedagogice Montessori lub napisanych przez naszych członków i sympatyków, sprawozdania z konferencji i zjazdów, hospitacji placówek oraz wiele innych informacji propagujących pedagogikę Montessori. ProwadzonaBiblioteczka na stronie www.montessori-centrum.pl zawiera również teksty dotyczące pedagogiki M. Montessori oraz wybór bibliografii poświęconej pedagogice M. Montessori.
KURSY, SZKOLENIA
Stowarzyszenie prowadzi kursy roczne (210 – 240- godzinne o charakterze 20-godzinnych zjazdów), propedeutyczne (60 – 65 godzinne), odbywające się najczęściej w miesiącach wakacyjnych lub w czasie roku szkolnego w wybrany dzień tygodnia. Tematyka dotyczy teorii i metodyki pracy w zakresie edukacji wieku dziecięcego(tj. w Polsce chodzi o okres przedszkolny, czyli dzieci 3 – 6-letnie oraz pierwsze trzy klasy szkoły podstawowej, czyli dzieci 7 – 9 letnie). Kursy prowadzą osoby, które posiadają dyplomy AMI, wydane przez Niemieckie Stowarzyszenie Montessori z siedzibą w Aachen, bądź dyplomy wydane przez PSM. Kilka osób posiada certyfikaty wydane przez Montessori Landesverband e. v. NRV uprawniające do prowadzenia wykładów i instruktaży w zakresie pedagogiki Montessori.
Prowadzenie zajęć na kursach i seminariach możliwe jest dzięki ścisłej współpracy z Przedszkolem Miejskim nr 220 w Łodzi. Tu Stowarzyszenie ma od roku 1994 swą siedzibę i wyposażoną w meble oraz pomoce Montessori pracownię.
|
|
|
|
Zajęcia na kursie w Łodzi, 2008 r. |
W historii działalności Stowarzyszenia zorganizowane były także dwa kursy 60 – godzinne obejmujące metodykę pracy z dziećmi , w nomenklaturze holenderskiej – trzeciego poziomu, tj. uczniów klas 3 – 5 szkoły podstawowej(matematyka, edukacja językowa). Kursy te poprowadziły specjalistki pedagogiki Montessori z Lublina, które posiadają dyplomy wydane przez stronę holenderską. Jeden kurs 160 – godzinny odbył się z zakresu matematyki i jeden 85-godzinny obejmujący problematykę wychowania dziecka od urodzenia do 3 – go roku życia. Część godzin na tym kursie poprowadziła p. Simone Poese z Wiesbaden w ramach corocznego zjazdu tematycznego dla członków i sympatyków PSM w roku 2006.
|
Zajęcia na kursie III poziomu, Łódź 1999 |
Jesienią roku 2006 we współpracy z Centrum Montessori w Monachium, Ośrodkiem Rehabilitacji Wieku Rozwojowego oraz Przedszkolem Integracyjnym w Krakowie przeprowadziliśmy 60 – godzinny ,3 -etapowy kurs z zakresu pedagogiki leczniczej Montessori. Wykładowcami i instruktorami był Prof. dr dr h. c. mult. Theodor Hellbruegge, Joachim Dattke z Monachium oraz wykładowcy z Krakowa, m.in. dr med. Maria Drewniak, Grażyna Kucharzewska, Elżbieta Zabiegaj i inne osoby posiadające dyplomy AMI uzyskane w Monachium.
Fundacja im. św. Jadwigi w Morawie k/Strzegomia pod kierownictwem Jacka Dąbrowskiego prawie co roku organizuje 170 – godzinne kursy z pedagogiki M. Montessori( w tym jeden z elementami pedagogiki leczniczej).Wykładowcami są głównie osoby zPSM.
|
Zajęcia na kursie w Morawie/Strzegomia 1998 |
Kursy, co wynika z bezpośrednich rozmów, przysyłanych listów i e-maili oraz opinii zawartych w ankietach ewaluacyjnych, przyczyniają się do propagowania i popularyzowania teorii i praktyki pedagogicznej Montessori . W czasie kursów w ramach zajęć wykładowych charakteryzowana jest koncepcja pedagogiczna M. Montessori w świetle jej biografii(m.in. koncepcja wychowania, rozwoju dziecka, przygotowanego otoczenia, roli i zadań nauczyciela, problem wolności i dyscypliny itd.).Instruktaże z pomocami wszystkich dziedzin(praktyczne ćwiczenia dnia codziennego, kształcenie zmysłów, edukacja matematyczna, językowa, kosmiczna, religijna) dają solidne podstawy do metodycznej pracy z dzieckiem. Nasi absolwenci stosują później umiejętności zdobyte na kursach w swojej pracy zawodowej, wiele osób powołało własne, prywatne przedszkola(m.in. w Sopocie, Gdyni, Gdańsku, Pobiedziskach, Płocku, Pruszkowie, Warszawie, Rzeszowie.). Uczestnikami kursów były także osoby spoza Polski, np. Polki zamieszkujące w Kuwejcie, Niemczech , Czechach. Uczestnikami było też kilka Czeszek. W pierwszych kursach Montessori zorganizowanych w Czechach w latach 2001-2002 instruktorami byli także nasi wykładowcy( M. Miksza i J. Grzywa).
ZJAZDY TEMATYCZNE, KOFERENCJE
Ważne z punktu widzenia popularyzacji pedagogiki M. Montessori są organizowane przez PSM coroczne zjazdy tematyczne oraz konferencje dla członków i sympatyków Stowarzyszenia. Mają one charakter wykładów, seminariów lub warsztatów, trwają zazwyczaj 2 – 3 dni(15 – 20 godzin).Prowadzącymi są osoby mające wieloletnie doświadczenie w pracy naukowej i praktycznej w obszarze pedagogiki M. Montessori. Stąd kontakt z nimi przyczynia się do pogłębienia wiedzy z zakresu pedagogiki Montessori a także pozwala na włączenie do warsztatu pracy proponowanych rozwiązań metodycznych.
Gośćmi byli u nas profesorowie szkół wyższych z Polski, np. Prof. Sabina Guz ,Prof. Ryszard Kucha z UMCS w Lublinie, prof. Bogusław Śliwerski z UŁ w Łodzi i za granicy(m.in. Prof. Hildegard Holtstiege (1996)(Zdjęcie poniżej ) ,
|
|
Prof. Harald Ludwig z Uniwersytetu w Munster(1998) (Zdjęcie poniżej ),
|
|
Prof. Theodor Hellbruegge (2006) z Centrum Montessori w Monachium. Warsztaty prowadzili też emerytowani nauczyciele z Niemiec: Hans Elsner, Hildegard Amelunxen (2003)(Zdjęcie poniżej ),
|
|
Sigfied Fleck oraz czynni nauczyciele z Niemiec: Axel Holtz(2004)(Zdjęcie poniżej ),
|
|
Gudula Meisterjahn- Knebel, Simona Poese, Claus -Dieter Kaul,
|
|
|
|
Zajęcia na seminarium „Pedagogika Montessori. Doświadczenia Niemieckie”, maj 2007 r. |
Joachim Dattke, specjalistki z Centrum Montessori w Wiedniu: Saskia Haspel i Christiane Salvenmoser.
Stała współpraca z Lubelskim Oddziałem PSM , Krakowskim Ośrodkiem Rehabilitacji Wieku Rozwojowego, Przedszkolem Integracyjnym w Krakowie zaowocowała wspólnymi seminariami(tabela poniżej).
W zjazdach uczestniczy zawsze bardzo dużo osób (od 60 do prawie 300 na Konferencji Montessori – Europa w roku 2002), co świadczy o ogromnym zainteresowaniu poruszaną na nich problematyką. Opinie wyrażane w ankietach ewaluacyjnych potwierdzają wysokie wartości merytoryczne i metodyczne wykładów i warsztatów .
Poniżej: zestawienie wszystkich spotkań tematycznych z lat 1995 – 2008
|
Data i miejsce spotkania |
Temat |
Prowadzący |
|
22 kwietnia 1995 Warszawa |
Praca z pomocami Montessori. |
Ineke Taken – Holandia |
|
10 maja 1995 Warszawa |
Teoria i praktyka w systemie Montessori |
Członkowie PSM (m.in. Marcin i Ola Sawiccy)we współpracy z UW |
|
2 grudnia 1995 Łódź |
Jak zorganizować „przygotowane otoczenie?’ |
Zarząd PSM |
|
30 listopada 1996 Łódź |
Wolność a dyscyplina w koncepcji M. Montessori |
Zarząd PSM . |
|
27 – 28 czerwca 1997 Łódź |
Koncepcja człowieka w antropologii M. Montessori. |
Prof. Hildegard Holtstiege, Uniwersytet Muenster – Niemcy |
|
22 listopada 1997 Łódź |
Moje doświadczenia montessoriańskie |
Zarząd PSM |
|
26 czerwca 1998 Łódź |
Pedagogika czy metoda Montessori, Praca wolna w pedagogice M. Montessori na tle porównawczym |
Prof. Harald Ludwig, Uniwersytet Muenster – Niemcy |
|
25 września 1999 Łódź |
Twórcza adaptacja pedagogiki M. Montessori do warunków oświaty polskiej |
Zarząd PSM . |
|
23 września 2000 Łódź |
Praca wolna w placówkach Montessori. |
Zarząd PSM . |
|
23 – 25 marca 2001 Łódź |
Wychowanie kosmiczne – rozwiązania praktyczne |
Saska Haspel, Christiane Salvenmoser, Centrum Montessori w Wiedniu-Austria |
|
11 – 12 maja 2002 Łódź |
Problemy integracji: Wychowanie religijne w koncepcji M. Montessori |
Przedszkole Integracyjne |
|
15 -17 listopada 2002 |
Pedagogika M. Montessori – przyszłością dla Europy Rozważania nad kształceniem nauczycieli montessoriańskich w Polsce Dziecko jako część kosmicznej jedności – dziecięce prawa do wolności |
Polskie Stowarzyszenie Montessori, Zarząd PSM , Katedra Teorii Wychowania UŁ, Grupa Robocza „Montessori -Europa” Prof. dr hab. Bogusław Śliwerski -Katedra Teorii Wychowania UŁ |
|
31 maja – 1 czerwca 2003 |
Z doświadczeń montessoriańskich Wykłady i warsztaty: |
Zarząd Lubelskiego Oddziału PSM Dr Beata Głodzik Agnieszka Stadnicka – Rędzia |
|
27 – 29 czerwca 2003 Łódź 5 -9 września 2003 Łódź 3 – 5 października 2003 Łódź |
b)Edukacja kosmiczna c)Edukacja kosmiczna |
Siegfried Fleck, Dusseldorf – Niemcy Hans Elsner, Hildegard Amelunxen, Kolonia -Niemcy Axel Holtz, Ulm – Niemcy |
|
21 – 22 maja 2004 Łódź |
Polskie Stowarzyszenie Montessori w Polsce i w Europie Historia Polskiego Stowarzyszenia Montessori „Montesori – Europa. Wychowanie dla życia” – szansą dla Polski Moje doświadczenia montessoriańskie – warszaty |
Zarząd PSM Prof. zw. Dr hab. Bogusław Śliwerski , Katedra Teorii Wychowania UŁ Dr Małgorzata Miksza , Katedra Teorii Wychowania UŁ, prezes PSM Dr Gudula Meisterjahn – Knebel, prezydent „Montessori – Europa”, dyrektor Liceum w Bad Honnef – Niemcy Członkowie PSM z całego kraju |
|
2 – 3 kwietnia 2004 Łódź |
Edukacja językowa Montessori w zastosowaniu do dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych |
Axel Holtz, Szkoła Specjalna w Ulm – Niemcy |
|
6 maja 2006 Łódź |
Walne Zgromadzenie Członków PSM Plany powołania szkoły Montessori w Krakowie |
Część merytoryczna: Ewa Łaźniewska ,Szkoła Montessori – Świdnik Beata Strzępek – Przedszkole Integracyjne w Krakowie |
|
10 -11 czerwca 2006 Łódź |
|
Simona Poese, Przedszkole Montessori w Wiesbaden -Niemcy |
|
24 lutego 2007 Łódź |
Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Członków PSM z okazji Setnej Rocznicy powołania Casa dei bambini Znaczenie odkrycia polaryzacji uwagi dla pedagogii i pedagogiki – dyskusja |
Zarząd PSM Prof. B. Śliwerski, UŁ Występ Koła Teatralnego PM nr 220 w Łodzi. Scenariusz: M. Miksza, reżyseria Sylwia Gajewska |
|
19-20 maja 2007 Łódź |
Pedagogika Montessori. Doświadczenia niemieckie(edukacja językowa, matematyczna i kosmiczna) |
Zarząd PSM |
|
10-11 maja 2008 Łódź |
Moje doświadczenia w pracy z pomocami montessoriańskimi |
Zarząd PSM Bogumiła Zdrojewska PM nr 220 z Łodzi |
Z przedstawionej prezentacji tematów w tabeli wynika, że podejmowano na zjazdach różnorodną tematykę, która z punktu widzenia aktualnych rozważań naukowych a także działań praktycznych jest bardzo istotna. Podejmowano zagadnienia adaptacji pedagogiki Montessori w Polsce i za granicą, miejsca i wartości pedagogiki Montessori w naukach o wychowaniu, kształcenia nauczycieli montessorańskich, a także problemy antropologii, koncepcji dziecka, obserwacji ,wolności i dyscypliny, przygotowanego otoczenia, pracy wolnej, integracji.
W czasie warsztatów przedstawiano ciekawe rozwiązania praktyczne w pracy montessoriańskiej (praktyczne ćwiczenia dnia codziennego, kształcenie zmysłów, edukacja językowa, matematyczna, kosmiczna i religijna) .
WSPÓŁPRACA Z INSTYTUCJAMI, PLACÓWKAMI I ORGANIZACJAMI
Ważnym kierunkiem popularyzacji pedagogiki M. Montessori przez PSM jest prowadzenie przez naszych instruktorów szkoleń w ramach kursów organizowanych przez inne instytucje, np. Ośrodki Metodyczne(ostatnio w roku 2006 w Koninie).Nasi wykładowcy prowadzili w roku 2007 zajęcia z pedagogiki Montessori w czasie szkoleń nauczycieli zorganizowanych przez Federację Inicjatyw Oświatowych w Warszawie i Fundację Edukacji Europejskiej w Wałbrzychu w ramach projektu: „Małe przedszkola na wsi”.
W związku z jubileuszami, aktem nadania imienia Marii Montessori danej placówce lub w związku z procedurą przyznawania patronatów placówkom Montessori, członkowie Zarządu oprócz działań podejmowanych w kierunku przygotowania dokumentacji koniecznej do przyznania patronatu, przeprowadzają w tychże placówkach wykłady, instruktaże i pogadanki na temat pedagogiki i metody Montessori. Adresatami są zazwyczaj nauczyciele, rodzice, zaproszeni goście, m.in. reprezentanci samorządu władz danej miejscowości. Jest to również cenna i potrzeba forma propagowania pedagogiki Montessori w naszym kraju. Takie spotkania o charakterze merytorycznym miały miejsce m.in. w Klubie Przedszkolaka w Sopocie(M. Miksza 2004 r.),Przedszkolu Miejskim nr 8 Montessori w Jarosławiu ( M. Miksza, J. Wierucka 2005 i 2008 , Szkole Podstawowej nr 27 w Lublinie im. M. Montessori ( 2005) ,
|
Nadanie imienia Marii Montessori, Szkole Podstawowej nr 27 w Lublinie, 2005 r. |
Prywatnym Przedszkolu w Poznaniu(M. Miksza 2005), Przedszkolu Samorządowym nr 4 w Bełchatowie( M. Miksza, K. Płoszajska 2007), Klubie Przedszkolaka w Gdyni (M.Miksza J. Wierucka 2008),
|
Zajęcia w Klubie Przedszkolaka, Sopot 2004. |
Przedszkolu Samorządowym w Ozorkowie(M. Miksza 2008 r.),Przedszkolu Samorządowym nr 14 w Nowym Sączu( M. Miksza 2007, J.Wierucka 2008), Pobiedziskach (M. Miksza 2007).
Istotny jest nasz udział w Forum Edukacyjnym „Razem dla dzieci” organizowanym od trzech lat przez Fundację Rozwoju Dzieci im. A. Komeńskiego. Jest to bardzo cenna forma popularyzacji pedagogiki Montessori przez PSM. Prezentujemy wówczas nasze Stowarzyszenie, rozdajemy ulotki, kalendarzyki, Biuletyny. W czasie trwania Forum, koleżanki z Łodzi i Lublina prowadziły warsztaty przybliżające ciekawe rozwiązania metodyczne w pracy montesoriańskiej (np. koleżanki z Lublina prowadziły w roku 2006 warsztat pt: Odkrycie, które zmieniło życie człowieka-od iskry do żarówki, instruktorzy z Łodzi w roku 2007 warsztat pt: Geografia dla przedszkolaka).
Tekst o pedagogice Montessori z perspektywy pracy PSM i przedszkola autorstwa M. Mikszy i K. Płoszajskiej umieszczony został w wydaniu zbiorowym Fundacji pt: Dobre praktyki. Małe dziecko w Polsce. Doświadczenia organizacji pozarządowych (red. Marta Białek – Graczyk).
Wykładowcy PSM uczestniczą czynnie również w seminariach i konferencjach organizowanych przez uczelnie wyższe w Polsce. M. in. w ramach cyklicznej Międzynarodowej Konferencji „Pedagogika alternatywna .Dylematy teorii i praktyki” organizowanej przez Katedrę Teorii Wychowania UŁ, prowadzone były wykłady i warsztaty przez członków PSM i nauczycielki PM nr 220 w Łodzi oraz Szkoły ŁOPSM( np.w r. 2001).
|
Warsztaty. Konferencja Pedagogiki Alternatywnej, Łódź 2001 r. |
Wiosną 2008 J. Wierucka, dr I. Zwierzchowska z UMCS w Lublinie(reprezentujące Lubelski Oddział PSM) i J. Ustowska(właściciel dwóch prywatnych przedszkoli w Gdyni i Sopocie, członek PSM) uczestniczyły w seminarium w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego prezentując edukację w systemie Montessori w kontekście czasów współczesnych, współpracy z rodzicami i konkretnej pracy w przedszkolu.
Pedagogikę Montessori prezentujemy także w czasie konferencji organizowanych przez inne stowarzyszenia, placówki i firmy(m.in. M. Miksza prezentowała koncepcję pedagogiczną M. Montessori na konferencji zorganizowanej przez Krakowski Ośrodek Rehabilitacji Wieku Rozwojowego w listopadzie 2004 r. , Firmę Interservis w Łodzi w 2004 r. a w marcu 2007 r. przez Stowarzyszenie „Razem”z Gdyni.
Nasze Stowarzyszenie przyczyniło się czynnie do powołania stowarzyszenia „Montessori- Europa. Wychowanie dla życia” .W roku 2002 PSM wraz z Katedrą Teorii Wychowania UŁ i Grupą Roboczą ME zorganizowało Międzynarodową Konferencję mającą oprócz aspektu organizacyjnego część merytoryczną. Wykłady dr Eli Eckert z Uniwersytetu w Oldenburgu, dr Francisa Duglasa z Instytutu Teorii Wychowania College Cork w Dublinie (patrz tabela) wniosły wiele ciekawych informacji nt .pedagogiki Montessori.
Formą popularyzowania pedagogiki Montessori w ramach działań Stowarzyszenia „Montessori- Europa” jest udział bierny i czynny członków i sympatyków PSM w międzynarodowych kongresach (por. tabela poniżej). PSM jest członkiem „Montessori – Europa”, M. Miksza – członkiem Zarządu. Udział bierny ma rolę poszerzania i pogłębiania teoretycznej wiedzy uczestników z zakresu pedagogiki Montessori a w działalności praktycznej procentuje to w doskonaleniu warsztatu pracy. Na kongresach prezentowane są wykłady plenarne o charakterze ogólnopedagogicznym w tym o tematyce montessoriańskiej, wynikającej z tematu kongresu. Liczne warsztaty umożliwiają uczestnikom bezpośredni kontakt z praktykami – nauczycielami z całej Europy. Cenne z punktu widzenia praktyki jest możliwość hospitowania placówek.
Dwukrotnie PSM zorganizowało wspólny wyjazd grupy członków i sympatyków PSM na w/w kongresy, tj w roku 2004 do Pragi i w roku 2006 do Wiednia. W Pradze nasi instruktorzy prowadzili w języku niemieckim/ angielskim warsztat dotyczący edukacji językowej.
|
Warsztaty. Kongres Montessori-Europa, Praga 2006 r. |
Sprawozdania z Kongresów zamieszczane są w Biuletynie wydawanym przez PSM. Tematy kongresów zamieszczone poniżej wskazują na interdyscyplinarny ich charakter i europejski wymiar.
Tabela :Międzynarodowe kongresy zorganizowane przez „Montessori – Europa”.
Do roku 2003 pracowano nad powołaniem ME, stąd uwzględniono wcześniejsze spotkania i kongresy.
|
Data, miejscowość |
Instytucja przyjmująca, osoba organizująca |
Cel spotkania |
|
1 – 3 września 2000 |
Niemieckie Stowarzyszenie Montessori z siedzibą w Aachen, |
I Europejskiego Forum Montessori .Prezentacja osiągnięć w pracy montessoriańskiej państw europejskich; wybór grupy roboczej w celu opracowania Statutu i zadań Europejskiego Forum(o rozwoju ruchu montesoriańskiego w Polsce referowała M. Miksza) |
|
16 – 17 lutego 2001 |
Stowarzyszenie Niemieckie Montessori z siedzibą w Wiesbaden, Rainer Voelkel |
Wypracowanie deklaracji programowej |
|
7 – 9 września 2001 Salzburg -Austria |
Austriackie Stowarzyszenie Montessori, |
II Zjazd Europejskiego Forum Montessori nt: Powołanie Europejskiego Forum Montessori. Prezentacja prac nad Statutem , przedstawienie zarysu obszarów zadań ( np. standardy kształcenia nauczycieli) |
|
1 – 3 lutego 2002 |
Szkoła Montessori w Nacka/ Sztokholmu |
Prace nad obszarami działalności Europejskiego Forum, zatwierdzenie nazwy dla stowarzyszenia „Montessori – Europa. Wychowanie dla życia”; zatwierdzenie logo (projekt powstał w Polsce) |
|
15 -17 listopada 2002 Łódź |
Polskie Stowarzyszenie Montessori, Katedra Teorii Wychowania UŁ, Zarząd „Montessori – Europa” |
III Międzynarodowy Kongres nt: Pedagogika Marii Montessori – przyszłością dla Europy |
|
17 – 19 stycznia 2003 Bad Honnef-Niemcy |
Liceum Montessori w Bad Honnef , Dr Gudula Meisterjahn – Knebel |
Spotkanie założycielskie „Montessori – Europa” |
|
17 – 19 października 2003 Laoghare/Dublina-Irlandia |
„Montessori – Europa”, Stowarzyszenie Montessori w Irlandii, College Cork w Dublinie, Aileen O’ Brien |
IV Międzynarodowy Kongres nt:Samodzielna praca dziecka |
|
29 października |
„Montessori – Europa”, Czeskie Stowarzyszenie Montessori |
V Międzynarodowy Kongres nt:Dzieci kochają się uczyć, ale nie lubią być nauczane |
|
14 – 16 października 2005 |
„Montessori – Europa”, Szwedzkie Stowarzyszenie Montessori |
VI Międzynarodowy Kongres nt: |
|
13 – 15 października |
„Montessori- Europa”, Austriackie Stowarzyszenie Montessori |
VII Międzynarodowy Kongres nt:Demokracja w edukacji – szukajmy drogi z Montessori |
|
26 – 28 października 2007 |
Montessori- Europa”, Holenderskie Stowarzyszenie Montessori |
VIII Międzynarodowy Kongres nt:Aranżowanie przestrzeni edukacyjnej |
IX Międzynarodowy Kongres odbędzie się w dniach 10 – 12 października 2008 r. w Oxfordzie(Anglia) , którego tematem wiodącym będzie problematyka związana z obserwacją i edukacją dziecka w systemie pedagogicznym Marii Montessori.
X Kongres, zaplanowany przez Zarząd Montessori- Europa już w roku 2007 odbędzie się w dniach 16 – 18 października 2009 r. w Krakowie.
Temat wiodący brzmi: Każde dziecko jest wyjątkowe .
Bliższe informacje ukażą się na stronie www.montessori-europe.com oraz
www.montessori-centrum.pl.
W internetowym czasopiśmie ME członkowie PSM kilkakrotnie zamieszczali w j. angielskim artykuły mające charakter popularyzacji pedagogiki Montessori. Były to teksty Elżbiety Zabiegaj z Przedszkola Integracyjnego w Krakowie, Joanny Ustowskiej z Klubu Przedszkolaka w Sopocie ;autorki zaprezentowały aspekt praktyczny pedagogiki Montessori. Tekst Małgorzaty Mikszy dotyczył M. Montessori jako nauczyciela. W czasopiśmie ME zamieszczony został także scenariusz sztuki pt:Odkrycie polaryzacji uwagi (sztuka wystawiona a okazji 100-lecia Casa dei Bambini w czasie walnego Zgromadzenia Członków PSM w roku 2007).
Pośrednią formą popularyzowania pedagogiki M. Montessori jest organizowanie przez PSM dla nauczycieli pracujących w placówkach Montessori hospitacji za granicą( Czechy, Holandia, Niemcy, Austria) , wspomnianych wyjazdów na kongresy oraz ostatnio w czerwcu 2008 wyjazdu edukacyjnego do Instytutu Edukacji Holistycznej w Tegernsee(sprawozdanie – w Biuletynie PSM , wrzesień 2008 oraz Biblioteczka PSM,www.montessori-centrum.pl).
Możliwość kontaktów ze specjalistami pedagogiki Montessori za granicą również wpływa na popularyzowanie pedagogiki Montessori w naszym kraju. Przykładem mogą tu być kontakty M. Mikszy z Centrum Dziecięcym Montessori w Monachium. Udział w merytorycznych , corocznych, grudniowych spotkaniach organizowanych przez prof. Th. Hellbrueggego i J.Dattke z zakresu pedagogiki Montessori( w tym leczniczej) umożliwiają włączenie wiedzy i umiejętności do zajęć w czasie kursów i szkoleń w Polsce.
|
Spotkanie z prof. Th. Hellbruegge, Monachium 2005 r. |
DZIŁALNOŚĆ WYDAWNICZA
BIULETYN POLSKIEGO STOWARZYSZENIA MONTESSORI
Polskie Stowarzyszenie Montessori nie ma do tej pory oficjalnej publikacji na temat pedagogiki M. Montessori. Jednak dysponuje wieloma tekstami, które, pomimo, że nie są opublikowane, istotnie wpływają na rozwój wiedzy o tej pedagogice. Należy tu wspomnieć o Skrypcie, w którym teksty źródłowe Montessori i opracowania o jej koncepcji przetłumaczone zostały przez Jacka Dąbrowskiego z Fundacji im. św, Jadwigi w Morawie. W Skrypcie przeczytać można m.in., ostatnią książkę M. Montessori pt: Kreatywne dziecko(Madras 1949) a także inne krótkie teksty Autorki poświęcone wrażliwym fazom, duchowemu przygotowaniu nauczyciela, normalizacji i dewiacji, centrum i peryferiach, przygotowanego otoczenia .Są tu także opracowania o wybranych aspektach pedagogiki Montessori, m.in. nt. antropologii( Hildegard Holtstiege), wychowania kosmicznego (P. Oswald, H. Holtstiege, L.Erler), koncentracji(K. Renner), ciszy(L. Schmitz -Meder, H. Geilen), swobodnej pracy (H. J. Schmutzler), obserwacji uczestniczącej(H. Holtstiege).
Istotną formą popularyzacji pedagogiki M. Montessori przez PSM jest wydawanie Biuletynu. Redakcją zajmuje się Katarzyna Płoszajska, M. Miksza i Wojciech Smorżewski(skład i łamanie własne). Wydano do tej pory 38 numerów w tym 8 ostatnich z kolorowymi stronami. Oprócz działów o charakterze informacyjnym( aktualności, kursy, szkolenia, współpraca z instytucjami) i charakterze sprawozdawczym ( sprawozdania z konferencji, hospitacji placówek w kraju i za granicą, wizyt itp.) staramy się zawsze umieścić tekst o charakterze merytorycznym: artykuł napisany przez członka lub sympatyka PSM albo też tekst tłumaczony z języka niemieckiego(teksty profesjonalnie tłumaczy Magdalena Wojdak- Piątkowska).
W ostatnich latach ukazały się następujące teksty o pedagogice m.Montessori napisane przez naszych członków:
-Alina Bojakowska ( Łódź), O inny styl pracy nauczyciela w przedszkolu, listopad 2002 nr 3(20)
-Barbara Janicka, Kilka uwag o roli nauczyciela w edukacji montessorianskiej(Łódź), j.w.
-Marta Derkowska(Kraków), Edukacja wielokulturowa a pedagogika Marii Montessori, marzec 2005, nr 1(26)
-Albina Adameczek ( Jarosław),Zdolności dziecka w aspekcie pedagogiki M. Montessori, kwiecień 2006 nr 1(29)
-Małgorzata Kalemba(Wieluń), Możliwości i bariery adaptacji pedagogiki M. Montessori do warunków polskiego przedszkola i szkoły, grudzień 2006, nr 3(31)
-Małgorzata Miksza(Łódź), Maria Montessori-nauczycielka nauczycieli, uczennica dzieci, luty 2007, nr 1(32)
-Jolanta Wierucka(Lublin), Edukacja w systemie Marii Montessori. Pytania i odpowiedzi, lipiec 2008, nr 2(37)
Z tłumaczeń w Biuletynie ostatnich lat ukazały się:
-Doris Maurer, Portret legendarnej lekarki i pedagogia, luty 2007, nr 1(32),tłum. M. Wojdak
-Claus – Dieter Kaul, Wizje nowego wychowania. Fragment książki pt: Dziesięć życzeń dzieci”, lipiec 2007, nr 3(34), tłum. M.Wojdak
-Claudia Schafer, Montessori dla rodziców. Fragment w tłum. Dagmary Mikuły(uczestniczki Kursu Montessori 2007) , marzec 2008, nr 1(36)
-Hildegard Holtstiege, Wczesne wychowanie według Marii Montessori,(w):Montessori – Paedagogik und fruehe Kindheit – Eine Revolution in der Erziehung? (Hg.) Harald Ludwig, Christian Fischer, Reinhard Fischer, Lit Verlag Muenster 2004, s. 27 – 56, wrzesień 2008, nr 3(38), tłum. M.Wojdak
Teksty dotyczące sprawozdań z hospitowanych placówek za granicą pośrednio ukazują, jakie jest praktyczne przełożenie pedagogiki M. Montessori. W Biuletynie pojawiły się ciekawe sprawozdania z hospitowanych placówek w Holandii, Szwajcarii, Niemczech, Austrii.
Istotne z punktu widzenia pedagogii montessoriańskiej są zamieszczane w Biuletynie prezentacje placówek Montessori działające w Polsce. Mamy zatem prezentacje placówek i doświadczeń zebranych w pracy montessoriańskiej ze SP nr 27 im. M. Montessori i Przedszkola nr 34 w Lublinie, Przedszkola Miejskiego nr 14 w Nowym Sączu, Klubu Przedszkolaka w Sopocie, Przedszkola w Pobiedziskach, Przedszkola nr 18 w Stalowej Woli, Przedszkola Miejskiego nr 3 w Ozorkowie.
W Biuletynie podajemy tytuły książek wraz z krótką notką o ich zawartości treściowej podejmujących problematykę pedagogiki M. Montessori, które ukazały się na półkach księgarskich .Tak stało się w przypadku m. in. następujących książek: Ulrich Steinberg, Pedagogika Marii Montessori w przedszkolu( Jedność, Herder, Kielce 2003), Barbara Stein, Teoria i praktyka pedagogiki M. Montessori w szkole podstawowej(Kielce 2003), Cristina Sklojd Wennerstrom, Pedagogika Montessori w przedszkolu i szkole, Kraków , „Impuls’ 2007,Horst Klaus Berg, Maria Montessori – poszukiwanie życia razem z dziećmi(Kielce 2007).
W związku z tematycznym corocznymi zjazdami z udziałem wykładowców z zagranicy, PSM zleca tłumaczenie wybranych tekstów umożliwiających uczestnikom bliższe zapoznanie się z prezentowanym tematem. Tak stało się na seminarium z Axelem Holtzem w roku 2004(teksty związane z edukacja językową), Prof. Th. Hellbrugge w roku 2006 teksty z pedagogiki specjalnej i leczniczej Montessori), Clausem – Dieterem Kaulem w roku 2007(fragmenty jego książki pt: Dziesięć życzeń dzieci).
Zapraszamy również do tekstów zamieszczonych w Biblioteczce PSM www.montessori-centrum.pl
Literatura w języku polskim popularyzująca pedagogikę Marii Montessori(wybór), dostępna w bibliotekach i księgarniach:
Źródła:
Maria Montessori, Domy dziecięce , Wyd. Żak, Warszawa 2005
Opracowania ( prace zwarte ) :
-Albinowska Anetta i inni, odkryjmy Montessori raz jeszcze.Program wychowania przedszkolnego, Impuls, Kraków 2008
-Badura – Strzelczyk Gabriela, Pomóż mi samemu to zrobić, „Impuls”, Kraków 1998.
-Bednarczuk Beata, Dziecko w klasie Montessori: odniesienie teoretyczne i praktyczne, Wyd. .UMCS, Lublin 2007.
-Berg Horst Klaus, Maria Montessori- poszukiwanie życia razem z dziećmi: odpowiedzi na aktualne pytania pedagogiczne, Jedność , Kielce 2007.
-Guz Sabina, Edukacja w systemie Montessori(Matematyka), Lublin 1998.
-Tejże, Psychopedagogiczne podstawy edukacji w systemie Montessori, (w):Kształcenie wczesnoszkolne na przełomie tysiącleci, Red. W. Puślecki, Warszawa 2000, PAN KNP.
-Tejże, Metoda Montessori w przedszkolu i szkole. Kształcenie i osiągnięcia dzieci, Wyd. UMCS, Lublin 2006.
-Łatacz Ewa, Recepcja teorii pedagogicznej Marii Montessori w Polsce do roku 1939, Wyd. UŁ, Łódź 1996.
-Tejże, Jak wychowywać dzieci. Zarys teorii pedagogicznej Marii Montessori, Wyd. E. Łatacz 1994.
-Łukaniuk – Quintanilla Anna, Szkoła Marii Montessori, Espero, Kraków 1998.
-Metoda Marii Montessori. Historia i współczesność. Materiały z Międzynarodowej Konferencji 25 -26.11.1993. Pod red. S. Guz, Wyd. UMCS, Lublin 1994.
-Metoda Montessori, Oprac. M. Miksza, E. Łatacz,(w): Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, Tom III, Wyd. Żak, Warszawa 2004, s.173- 180.
-Miksza Małgorzata, Zrozumieć Montessori. Czyli Maria Montessori o wychowaniu dziecka, „Impuls”, Kraków 1997 (Wyd . I.)Kraków 2004(Wyd.II)
-Polnik – Klajn A., Pedagogika Marii Montessori we współczesnych placówkach przedszkolnych,(w): Przemiany w naukach o wychowaniu – idee, koncepcje, rzeczywistość edukacyjna, Red. W. Korzeniowska, Kraków 2002, od s. 284.
-Skjold Wennerstrom Cristina, Broderman Smeds Mari, Pedagogika Montessori w przedszkolu i szkole, Kraków, Impuls 2007.
-Steenberg Urlich, Pedagogika Marii Montessori w przedszkolu, „Jedność „, Kielce 2003.
-Stein Barbara, Teoria i praktyka pedagogiki Marii Montessori w szkole podstawowej, „Jedność”, Kielce 2003.
-Surma Barbara, Pedagogika Montessori – podstawy teoretyczne i twórcze inspiracje w praktyce, Palatium, Łódź 2008
-Szuksta Magdalena, Mendel Maria, Współczesne tendencje w nauczaniu inspirowane metodami M. Montessori, C. Freineta, R. Steinera, Płock 1995.
