• pdm-2024-rejestracja
  • geometria-2024
  • edukacja-matematyczna-2023
  • edukacja-banner-2023
  • druga-edycja-2022
  • kursy-23-24
  • Maria-Montessori-o-pokoju-2022
  • studia-podyplomowe-2023
  • kacik-metodyczny

Kącik Metodyczny

włącz . Opublikowano w Kącik Metodyczny

Zapraszamy nauczycieli montessoriańskich (i nie tylko !), oraz wszystkie zainteresowane osoby aktywnością samokształceniową, do współtworzenia KĄCIKA METODYCZNEGO.

Prosimy o nadsyłanie scenariuszy zajęć, pomysłów pomocy rozwojowych Montessori, samodzielnie zaprojektowanych i sprawdzonych w pracy dziećmi na różnych poziomach edukacji, ciekawych fotografii, informacji itp...

Najciekawsze pomysły będziemy sukcesywnie zamieszczać w niniejszym KĄCIKU METODYCZNYM.

KARTĘ ZGŁOSZENIOWĄ prosimy nadsyłać na adres: stowarzyszenie@montessori-centrum.pl

 

KARTA ZGŁOSZENIOWA KĄCIK METODYCZNY

Imię, nazwisko………………………………………………………………………………….

Adres e-mail………………………………………………………………………………….

Reprezentowana Placówka…………………………………………………………………

Przynależność do PSM:   tak     nie

Temat/ Nazwa zgłoszenia:

a/scenariusz lekcji rozwojowej

b/ opis pomocy rozwojowej typu Montessori (obszar: ćwiczenia praktycznego życia, zmysły, matematyka, język, edukacja kosmiczna, religijna; cele, wiek, możliwości działania ….

c/inne……………………

Wyrażam zgodę na zamieszczenie niniejszego materiału w KĄCIKU METODYCZNYM

Podpis:

rtf  KARTA ZGŁOSZENIOWA

 

Na początek zapraszamy do zapoznania się z koncepcją lekcji rozwojowej. Temat ten był prezentowany w Polskim Stowarzyszeniu Montessori w dniach 27 – 28 września 2014 r. Odbyło się wówczas seminarium tematyczne dotyczące projektowania i prowadzenia lekcji rozwojowych prowadzonych przez nauczycieli w przedszkolach i szkołach M. Montessori. Potrzeba zorganizowania seminarium na ww. temat wynikała z obserwacji pracy nauczycieli, którzy często utożsamiają lekcję rozwojową z innymi formami uczenia się dzieci.

Zdaniem mgr Jolanty Wieruckiej z Lublina, wieloletniego nauczyciela Montessori, metodyka, wykładowcy, nauczyciel planując dzień pracy na wszystkich poziomach edukacji dzieci czyli zarówno w przedszkolu jak i w szkole powinien wziąć pod uwagę następujące formy pracy:

  • praca wolna;
  • lekcja lub lekcje rozwojowe (kilka lekcji dotyczy uczenia się dzieci w szkole);
  • lekcje nazw (pomoce rozwojowe Montessori);
  • indywidualne lub zespołowe lekcje wprowadzające nowy materiał;
  • lekcje ciszy i milczenia;
  • ćwiczenia praktycznego życia (wprowadzające dziecko w świat samodzielności i kultury bycia);
  • indywidualne i zespołowe zabawy dydaktyczne z poznanymi materiałami porządkujące wiedzę dzieci i utrwalające ich sprawności umiejętności i nawyki.

Lekcje rozwojowe są formą uczenia się reaktywnego i spontaniczo - reaktywnego dziecka. Poprawnie skonstruowane i przemyślane przez nauczyciela lekcje są nie tylko czasem odkrywania, bogacenia i porządkowania wiedzy, czasem realizacji treści programowych (z których nauczyciel musi się skrupulatnie rozliczyć jakby były ważniejsze niż potrzeby, możliwości i zainteresowania dzieci), ale i czasem przyjemności związanej z zaspokajaniem potrzeby aktywności poznawczej. Lekcje rozwojowe są również formą konstruowania wiedzy dziecka poprzez aktywizowanie ich do podejmowania różnych form aktywności jak zabawa, praca i nauka ale również aktywności różnych sfer funkcjonowania dziecka: werbalnej, intelektualnej, emocjonalnej, ruchowej (zarówno w zakresie małej jak i wielkiej motoryki), twórczej. Argumentem na powyższe jest wypowiedź Marii Montessori, przywołana przez J. Wierucką: „Dziecko jest w życiu podróżnikiem, który obserwuje nowe rzeczy dookoła i próbuje zrozumieć nieznany język tego, co je otacza. I podejmuje wielki spontaniczny wysiłek, by zrozumieć i naśladować. Nauka adresowana do najmłodszych musi właśnie zmniejszyć ten wysiłek, zmieniając go w przyjemność. My jesteśmy przewodnikami podczas tych podróży, które stanowią dla dzieci wejście do ludzkiego życia myśli i pomagamy im, by nie traciły siły i czasu na niepotrzebne sprawy” .

(M. Montessori, Odkrycie dziecka, Łódź, Palatum 2014) Aby ułatwić nauczycielom świadome konstruowanie lekcji rozwojowych J. Wierucka zaproponowała przeanalizować niżej zamieszczony schemat.

 

LEKACJA ROZWOJOWA

Konstrukcja scenariusza:

Hasło z podstawy programowej: …………..

Hasło programowe:………………….

Temat kompleksowy, który wskazuje skąd wynika temat jednostkowy.

Temat lekcji:………………………………………………………………………

Temat składa się z dwóch części.

Pierwsza ma formę problemu – pytania, tytułu sytuacji edukacyjnej. Może zawierać tytuł zabawy, utworu literackiego lub inscenizacji itd. - inaczej pomysł pobudzania aktywności dzieci.

Druga wskazuje główną formę realizacji treści lub metodę pracy nauczyciela z dziećmi. Jest to zależne od rodzaju tematu: tematy przedmiotowe (dotyczą przedmiotu pracy dziecka i formułowane są najczęściej w obrębie czynności dziecka lub ich efektu; odzwierciedla zamysł nauczyciela; jest podstawą tematu pracy pedagogicznej nauczyciela. Np: „Moje miasto” – wycieczka po starówce lubelskiej; „ Pomoc zwierzętom w przetrwaniu zimy” – spotkanie z leśniczym),instrumentalne (istotny jest środek dydaktyczny, narzędzie, forma kontaktu edukacyjnego nauczyciela z dziećmi. Np: „ Ścierka, zmiotka i szufelka” – prace porządkowe w sali), czy umiejętnościowe (określają daną umiejętność, mają charakter funkcjonalny w stosunku do umiejętności, preferują rozwijanie umiejętności w procesie edukacyjnym. Np: „Odmierzanie płynów” - zabawy z wodą; „Kompozycja zamknięta” – mozaika geometryczna z kolorowego papieru itd.)

Cele: pomimo tego, że nie wymaga się określania rodzaju celu, to nauczyciel powinien być świadomy, który cel jest poznawczy, kształcący czy wychowawczy.

Poznawczy:

  • Poznanie przez dzieci (wiedzy o faktach, mitach, procedurach, strategiach, prawach, działaniu, kontekstach, splotach przyczynowo – skutkowych, zdarzeniach, miejscach, osobach, zwierzętach, roślinach, działaniach w różnych sytuacjach);
  • Zaznajomienie dzieci z……;
  • Wzbogacenie wiedzy o……;
  • Wyjaśnienie znaczenia słów, pojęć……;
  • Uzupełnienie, uporządkowanie wiedzy z zakresu……;

Kształcący:

  • Doskonalenie procesów poznawczych (wrażenia, spostrzeżenia, uwaga, pamięć, mowa, myślenie) i operacji umysłowych (analizy, syntezy porządkowania, klasyfikowania abstrahowania wnioskowania, dowodzenia..) poprzez ……..
  • Ćwiczenia orientacji przestrzennej, funkcji wzrokowej, słuchowej, artykulacyjnej, symbolicznej, motorycznej.
  • Nabywanie umiejętności badawczych (eksperymentowanie, obserwowanie, oglądanie, doświadczanie…), praktycznych (składanie, cięcie, klejenie, konstruowanie …).
  • Usprawnianie ruchów…., mięśni …..
  • Doskonalenie sprawności w zakresie określania różnic, podobieństw; formułowania pojęć, sadów, wypowiedzi.
  • Ćwiczenia w sprawnym posługiwaniu się (czym?)
  • Utrwalenie wiedzy z zakresu …….;
  • Tworzenie okazji do wyjaśniania pojęć, słów, zwrotów, przysłów… 

Wychowawczy:

  • Zachęcanie do poprawnych zachowań w czasie……, zakresie……;
  • Tworzenie warunków, sytuacji do….
  • Organizowanie środowiska do……
  • Umożliwienie, zachęcanie, prowokowanie, budzenie itp.…….
  • Uwrażliwianie na…..;
  • Zwrócenie uwagi ….,
  • Uświadomienie znaczenia …….;
  • Budzenie uczuć….
  • Prowokowanie zachowań…..

Metody

  • Podające (ta grupa metod odwołuje się do pamięci, sprzyja przyswajaniu gotowej wiedzy): pokaz, instrukcja, objaśnienia, opowiadanie, opis, obserwacja bierna
  • Problemowe, poszukujące: (ta grupa metod kładzie nacisk na rozwiązywanie problemów, samodzielne dochodzenie do wiedzy, odkrywanie wiedzy): rozmowa, doświadczenie, eksperyment, burza mózgów, zadań otwartych, giełda pomysłów, samodzielnych doświadczeń, obserwacja czynna.
  • Ekspresyjne, eksponujące, waloryzujące: (ta grupa metod działa na sferę emocjonalno-uczuciową w myśl powiedzenia „nie przeżyjesz, nie zapamiętasz”): żywego słowa, społecznego porozumiewania się, zadań inspirujących, uprzystępniania sztuki, swobodnej ekspresji, przykładu osobowego, drama.
  • Praktyczne: (stosuje się je w celu utrwalenia wiedzy lub jej sprawdzenia poprzez działalność praktyczną): zadań zamkniętych, ćwiczeń.

Formy pracy: indywidualna, indywidualna jednolita, zespołowa (zespół od 2-6 osób), zbiorowa (z całą grupą)

Środki dydaktyczne: sprzęt, pomoce dydaktyczne, środki audiowizualne, materiały, literatura, teren itp.

 

Aktywność dzieci i nauczyciela

Uzasadnienie poczynań nauczyciela i dzieci

Zasygnalizowanie i odkrycie problemu.

Lekcja ciszy, opowiadanie, pokaz, deklamacja wiersza, słuchanie utworu muzycznego, piosenki, nawiązanie kontaktu z dziełem sztuki i eksponowanie dzieła, rzeczą, osobą itp.

Zaciekawienie, zainteresowanie.

Odwołanie się do pamięci: wiedzy i doświadczeń dzieci.

Snucie przypuszczeń, stawianie hipotez.

Dostrzeżenie i sformułowanie problemu.

Konfrontacja z przedmiotem, doświadczeniem, rozmowy na ten temat…, słowne sformułowanie i postawienie problemu.

Dostrzeganie problemu:

  • charakterze praktycznym /uporządkowanie zabawek/
  • charakterze symbolicznym:

słownym /zagadki odgłosów zwierząt, instrumentów/

symboli /litera, kod matematyczny, pole -figura, długość, szerokość, tekst - obrazek, kalendarz, klasyfikacja zwierząt, dyżury, ciężar, rytm, teks w książce/.

Dokonywanie analizy i syntezy myślowej.

Weryfikacja wcześniejszych przypuszczeń.

Nabywanie umiejętności formułowania wniosków

Analiza sytuacji problemowej

Co wiemy? Czego nie wiemy? Jak to zrobić? Jak rozdzielić pracę? Co należy przygotować? Co jest potrzebne do rozwiązania problemu? Itp.

Rozmowa, dyskusja, burza mózgów.

Przedstawianie pomysłów przez dzieci i nauczyciela w sposób graficzny lub werbalny.

Nabywanie umiejętności analizy własnych możliwości.

Inspirowanie do aktywności umysłowej i werbalnej.

Stworzenie atmosfery do kreatywności.

Ekstrapolacja

Bogacenie wiedzy przez korzystanie z literatury, opowiadanie nauczyciela,

Działania praktyczne dzieci

Aktywne doświadczanie.

Badanie i dociekanie

Przeniesienie zdobytej wiedzy, umiejętności rozwiązywania problemu na inną sytuację,

płaszczyznę percepcyjno-wyobrażeniową.

Analiza, dociekanie, stawianie pytań, formułowanie odpowiedzi, próby rozwiązywania przez dzieci nowych problemów.

Relaksacja

Uczenie się całym ciałem.

Wyrażanie ruchem i mimiką swoich przeżyć związanych z opracowanym problemem, odprężenie.

Włączenie elementów sytuacji problemowej do zabawy ruchowej.

Relaksacja powinna być prowadzona również na III poziomie jako kontemplacja przedstawionych treści.

Egzemplifikacje dziecięce

Własne przykłady dzieci w zakresie stawiania i rozwiązywania problemów.

Stworzenie sytuacji wyzwalających spontaniczne zachowania dzieci związane z opracowywanym problemem - różne formy twórczości.

Podejmowanie i samodzielne rozwiązywanie zadań proponowanych przez nauczyciela.

Zadania dzieci mające charakter realistyczny

autentyczny i potrzebny.

Praca z przygotowanym przez nauczyciela materiałem lub wybranym materiałem rozwojowym.

Utrwalenie poznanych treści w zabawie związanej z ruchem.

Rozwijanie kreatywności

Relaks, odprężenie.

Zastosowanie nowej wiedzy lub umiejętności w różnych sytuacjach kontekstach.

Trening procedur.

Nabieranie wprawy.

Utrwalenie reguł i zasad.

Kontrola i korekta działań.

Nabywanie umiejętności pracy z nowym materiałem.

Czynne uczestniczenie w pracy z materiałem dydaktycznym

Ocena. Powrót do problemu.

Rozmowa: czego się dowiedziałeś, nauczyłeś/co poznałeś/co wykształciłeś na zajęciach?

Jak oceniasz swoją pracę?

Jak oceniasz swój wkład pracy w rozwiązanie problemu?

Przegląd zmian.

Formułowanie wniosków praktycznych

Uporządkowanie wiedzy obecnej.

Samoocena własnej pracy.

Zachęcenie do dalszych poszukiwań badawczych.

Praca z materiałami montessoriańskimi

Zaproszenie do pracy z materiałami przygotowanymi przez nauczyciela lub wybranym przez dziecko/ucznia

Motywowanie do podejmowania pracy wolnej/uczenia się spontaniczno-reaktywnego lub spontanicznego.

Opr.  Jolanta Wierucka (Lublin)

 

Zamieszczamy propozycję trzech lekcji rozwojowych, zaprezentowanych na w/w Seminarium. Sądzimy, że będą one inspiracją do przeprowadzenia przez Was podobnych zajęć i/lub zaprojektowania własnych lekcji….

 

SCENARIUSZ NR 1

 

SCENARIUSZ NR 2

 

SCENARIUSZ NR 3